Nieuws uit de Stedendriehoek

W. van Houtum: De hele nacht komen vliegtuigen over. Het geronk wordt afgewisseld door voorbijrijdende auto's. In de vroege ochtenduren passeert een volledig uitgeruste pontonafdeling. 's Morgens staat de weg vol met paarden en foeragewagens. De soldaten liggen er naast op de grond te slapen terwijl anderen de wacht houden en de dieren water laten drinken. Een Duitser fotografeert de colonne met de omgeving. Intussen zwaait een ander met zijn revolver op en neer in de richting van onze salon (reden onbekend).

Een officier wil een auto hebben maar onze Buick gebruikt volgens hem te veel benzine. Twee oververmoeide paarden worden in de wei naast ons huis gejaagd. De Duitsers vorderen de luxe wagen van de familie Berends van Loenen en geven een bonnetje voor Reichs Mark 3000 af. Nauwelijks is de eerste terrein-foeragewagen weg of de tweede is al in zicht. Zij komen alle uit de richting Beekbergen. Enkele NSB-ers wijzen hen de weg en geven de soldaten iets te eten. Over enkele huifkarren zijn oranje doeken gespannen vermoedelijk voor Duitse vliegtuigen.

Alle wagens zijn van verouderd type en met twee paarden bespannen. Het lijkt ons of de karren uit Polen afkomstig zijn. 's Middags om vier uur passeert een trein boerenwagens van ruim twee kilometer lang. Een van deze soldaten belt aan en wil broodbelegging hebben. Wij geven hem het een en ander dat hij in Hollands geld betaalt. Het ANP waarschuwt het Nederlandse volk tegen vergiftigde sigaretten, bonbons enzovoort. Deze kunnen gevonden of aangeboden worden. Het Nederlandse Legerbericht deelt mee dat de IJssellinie zich heeft overgegeven evenals de Peel-linie die ook uit grote mijnenvelden bestaat.

Om zes uur komen de eerste foeragewagens vanuit Zutphen. Zij rijden via Klarenbeek, Ugchelen en ook naar Harskamp. Even later verschijnt een Duitser met een vrachtauto bij de fabriek, op aanwijzing van burgers en eist de bascule [weegschaal] op. Hij zal deze de volgende dag terugbrengen. Het is een goedkoop smoesje. In de gemeente Apeldoorn moeten alle wegwijzers (deze waren al lang verwijderd) voorzien van petroleumlampen worden geplaatst. Om zeven uur vindt boven Ugchelen een luchtgevecht plaats tussen een Britse jager en een Duitse bommenwerper. De laatste valt tenslotte brandend neer bij Klarenbeek.

Tezelfdertijd rijdt een Duits officier op zijn motorfiets het fabrieksterrein op. Hij vraagt om inkwartiering van 115 man en drie officieren. De soldaten hebben in vier dagen nog geen voldoende rust gehad. Op de rijdende wagens konden ze eventueel slapen als ze dat wilden. Wij krijgen een Oberleutnant [eerste luitenant] en een Leutnant [tweede luitenant]. De derde officier slaapt bij een nabijzijnd herenhuis. De Duitsers parkeren alle wagens in de oprijlaan naar deze woning voor camouflage tegen vliegtuigen. De paarden grazen in de grote wei bij de weg.

Alle drie officieren komen 's avonds bij ons theedrinken. Een van hen brengt een bosje lelietjes-van-dalen voor mijn moeder mee. Zijn vrouw in Düsseldorf had hem deze meegegeven voor zijn eerste kwartier. Zij zijn echter nog verdacht fris. Dezelfde luitenant leest een order voor. Daarin staat dat de Nederlandse bevolking met rust moet worden gelaten als deze de binnenrukkende Duitsers niet lastig valt. Duitsland valt België, Nederland en Luxemburg binnen om een op handen zijnde Engelse inval in deze landen naar het Ruhrgebied te voorkomen.

De officieren zijn zeer optimistisch. Zij zijn van mening dat Amersfoort morgen valt. Daarna leggen we een pontonbrug naar Amsterdam. Binnen 48 uur staan we aan de kust en gaan dan met Nederlandse schepen naar Engeland. Over 14 dagen is de hele oorlog afgelopen. Dan zitten we in Londense hotels bier te drinken. Wat luchtkastelen! 's Avonds laat komt nog een afdeling foeragewagens met houten pontons voorbij. De zware artillerie volgt de route Zevenaar - Arnhem en Brummen - Woeste Hoeve - Hoenderloo naar de Grebbelinie. Hierbij bevinden zich kanonnen met een schootswijdte tot 40 kilometer. Sinds deze dag bestaat er als het ware geen verschil meer tussen rijk en arm.