Dat gebeurde (10 mei) om zes uur. De Deventerwegbrug, de Warnsveldsewegbrug en de brug over de IJsel. Van de Warnsveldsewegbrug kwam een zeven meter lange ijzeren balk...

Het Nederlandse legerbericht van vandaag heeft, hoe het mij ook spijt, dat de vijand in Gelderland zulke vorderingen maakt, mij enige opluchting...

Het spreekt van zelf, dat ik in deze roerige en toch naar omstandigheden voor ons rustige dagen allang een plan gesmeed heb, om eens naar Zutphen te gaan. De post...

Vóór Meppel ontmoetten we onzen oud-employé Kreulen, die wist te vertellen, dat de Nazi’s bij Zutphen over de IJsel getrokken waren en dat zij daarbij 6 à 700 man verloren...

Om vijf uur (op 10 mei) stond er al een pantsertrein op het Station. Die had dus (toen) al de afstand Winterswijk - Zutphen afgelegd! Ongehinderd en...

Om kwart voor vijf bereikten we Zutphen. Goddank, daar was alles nog goed! Lieny niet thuis, maar toen die om kwart na vijf van Deventer kwam fietsen, en ik haar in de...

Er zijn verschillende diefstallen gepleegd; ook door eigen jongens en stadsburgers. Bij Belksma [Kanonsdijk 102B], den politieman, [latere NSB-er] hebben ze een schade van...

Het was angstig. Vooral toen er steeds meer zwaar oorlogsmateriaal kwam, dat opgehoopt werd in de straten rond de Warnsveldseweg en in Warnsveld, in afwachting van de...

Merkwaardig was ook, dat in de wei achter de Strubbe’s [de Prins- en Prinsessenstraten] een klein vliegtuigje landde, een hoge ome uitzette en weer opsteeg.

Omstreeks zeven uur stonden de Duitse stoottroepen al voor de Warnsveldse brug. Even later waren de gemechaniseerde troepen er al. Over de brug van het bad in de Graaf...

Maar zelfs daar, waar geen mens je stoort, laat het oorlogsmonster je niet met rust. Blinkende snelle vogels, op verderf uit, scheren over je hoofd en de goddelijke stilte...

We konden van verre een blik werpen op de Hoven, die wel zeer geleden heeft. In de Spoorstraat kreeg een groot huizenblok een voltreffer. Het brandde daarna geheel uit. Er...

Een Britse Wellington viel Zutphen aan (vermoedelijk Teuge) met acht 500 lbs bommen waarvan één op een weg en één op een groot gebouw terechtkwamen. Deze laatste...

Aan de Baankstraat in de Hoven is een projectiel van de Duitse luchtafweer neergekomen (Bron: Armaex)

Naar Zutphen. De IJsel is buiten haar oevers; er is geen gelegenheid om over de rivier te komen. De IJselbrug is op 10 Mei de in de lucht gegaan...

Rondom deze periode kwam de...

In Zutphen werd een gedeelte van een bom met springlading aangetroffen. (Bron: Armaex)

'De middagmalen vooral voor personeel zijn zeer krap, 2 aardappelen per persoon, zodat vooral de jonge verplegers klagen over sterke honger.' (Bron: Groot Graffel)

Bij donker doorgereden naar Zutphen. Gé [zijn schoonzus] overstuur: denkt, dat ik nu voortaan opgesloten zal moeten zitten in klein kamertje.

Lien komt van Deventer. ‘s Avonds naar de Landwehrs (G.H. Landwehr, horlogemaker, Spittaalstraat 25). Daarna nog naar Brummen om bij de Leifferinks plaats te bespreken....

Er werden individuele luchtaanvallen uitgevoerd op FLAK-stellingen bij o.a. Zutphen. (Bron: Armaex)

Zie duikaanvallen door Amerikaanse jagers: ...

Vanavond laat, een telegram van Lieny, dat zij geslaagd is voor de aantekening inzake artikel 88 op haar acte N. XI (onderwijsbevoegdheid). De kans bestaat, dat zij in...

Zie: Lijst van gebeurtenissen 1943

V1 aan overzijde Jacob Damsingel (Bron: Groot Graffel)

In Zutphen en op enkele andere Gelderse Stations zag ik wagons vol Duitse spoorbeambten, alle bewapend met geweer en revolver, die in tijden van nood de zorg voor de...

Een van de gevaarlijkste burgerberoepen in de Tweede Wereldoorlog: machinist op een locomotief.

Zie Film: ...

Bij Zutphen werd de trein 4401 onder vuur genomen
door Geallieerde vliegtuigen, waarbij enkele licht
gewonden.(Bron: Armaex)

Zie de volgende films waar...

Brief aan Bernhard

Naar aanleiding van Menu 

‘Gij meendet, zatte vulderik, papventje, vol en rond,
gij snotpiek, labbekak,...

De nieuwe burgervader, de NSB-er Thesebeld, heeft het politiecorps toegesproken en begon met de woorden ‘Heil mannen’!, waarop de mannen ‘Heil’ antwoordden. Of ze dat alle...

Rondom Zutphen worden nu tankgrachten gegraven en mitrailleurposten aangelegd, waaraan de burgers gedwongen worden te werken. Morgen ga ik zelf voor enige dagen...

Vanmiddag zijn, zo schrijft Lien, massa’s Amerikanen over Zutphen getrokken. Op geringe hoogte vlogen er 60 bommenwerpers over hun huis. Evenals ik Woensdag in Zwolle zag...

Zie Atlantikwall

De Engelse radio zou Zaterdagavond gewaarschuwd hebben, na 14 Mei zo weinig mogelijk te reizen [Alles op de weg kan worden beschoten vanwege de mogelijke invasie]. 

In Arnhem zou zich het volgende feit hebben toegedragen. De directeur van de gevangenis wordt opgebeld, dat er vier gevangenen komen. Even later stopt een auto,...

Zie: Film https://www.youtube.com/watch?v=AEu8ZvCPoSQ

en

Zie: Film ...

In Warnsveld bij Zutphen hebben zich vele Nazi’s genesteld. In de omgeving van de oude IJselstad worden nu meisjes van 18-35 jaar, voornamelijk dienstbodes en werksters,...

In de vroege morgenuren werden twee locomotieven bij Zutphen beschoten. De piloten (of boordschutters) openden het vuur evenwel iets te vroeg en deden de kogels...

De bombardementen op Duitsland zijn in hevigheid toegenomen; gisteren zijn de Amerikanen met de bij de 2.000 machines (voor de helft bommenwerpers) naar Berlijn geweest...

Langs alle rijkswegen in Friesland zowel als in Holland en in Limburg worden, vaak tussen de bomen, aan weerskanten van de weg kuilen gegraven, waarin juist een man kan...

Verder zijn er op dit ogenblik talrijke troepenverplaatsingen. Op mijn reis naar Zutphen zag ik verschillende treinen met manschappen en materiaal Hollandwaarts gaan.

Vaak brave mannen (vaders, bakkers, boeren, accountants, etc.) werden door Hitler in een oorlog gesleurd. De meesten die wilden vluchten werden geëxecuteerd. Men schat ca...

Van de Duitse soldaten individueel ondervindt men niet zoveel last. De meesten zijn ‘goed’, geloven niet meer in de ‘groszen Deutschen Sieg’ en proberen veel te weten te...

Maandag jl. is op de stoomtrein trajecten een zeer beperkte dienstregeling ingegaan, nodig als gevolg van het onklaar maken door Geallieerde jagers van een groot aantal...

Een van de velen die werden terechtgesteld door de ondergrondse. Zie: Nederlands verzet...

Op ‘t Station Den Haag, zo vertelde een Haagse ooggetuige me, stonden Maandagmorgen de Duitse Blitz- und Funkmädel voor vertrek gereed. Hun leidster sprak de troep toe en...

De Nazi's werden nu in het Oosten werkelijk verpletterd door de Russische Beer. Zij waren in WW2 verantwoordelijk voor het doden van ca. 4.000.000 [...] Duitse soldaten,...

De terugtocht van de Nazi’s uit Noord-Frankrijk en België is een overhaaste vlucht. Het merendeel van deze troepen vlucht via Nederland en poogt, voornamelijk over Zutphen...

Met duizenden gingen Duitse soldaten, maar ook burgers, met z’n allen op de vlucht richting westen en Das Vaterland. Op de vlucht voor de Russische soldaten waarover...

Trouwens, de nadering van de Geallieerde legers heeft ook hier op de zwartehandelprijzen haar invloed! Zo hoorde ik vanmiddag, dat de melkbonnen (1¾ liter 2%’s melk), die...

Zie Film: https://www.youtube.com/watch?v=QQmSIdBwSy8

Maandag begon de eigenlijke uittocht van NSB-ers en Rijks Nazi’s. Het gerucht, dat de Amerikanen voor Nijmegen stonden en ‘t zien van de enorme vlucht [van Duits soldaten...

Zo rijden lange colonnes kriskras door de stad, zonder de goede uitweg te kunnen vinden. Ze rijden verschillende malen hetzelfde rondje, steeds weer door behulpzame...

Gisteren zijn er veel fietsen gekaapt of geruild voor slechtere. Een man zou trouwen in Den Bosch, vandaag & wilde op de fiets erheen. In Brummen werd zijn fiets...

De treinen lopen niet meer. Kei is op de fiets naar Leeuwarden vertrokken na veel bandengeplak ‘s morgens. Voor zijn vertrek was er een hevig geschut op Duitse colonnes...

De geruchten, dat de vluchtende Duitse troepen bij Enschede niet over de grens mogen en dat daar alles in de knoop zit, zijn volgens een Enschedeër onjuist; er is niets te...

Rotterdam is inderdaad zo goed als bevrijd [Niet dus]. De Amerikanen zitten diep in Holland. (Het gerucht!) De Duitse auto’s, die passeren, rijden voornamelijk in...

In Zutphen kwamen soldaten aan, die nog met angst en beven vertellen van de Amerikaanse aanvalsmachines in Frankrijk. Zijn troep was blootgesteld geweest aan een moordend...

Er stond allang een stel auto’s voor onze deur en een dikke Mof ijsbeerde rond. We vonden het vervelend, zoals die vent telkens inkeek, maar we dronken toch rustig onze...

Ook al wist elke Duitse soldaat inmiddels dat de oorlog was verloren, fanatieke elementen in het leger bleven als represailles of uit wraak ter dood veroordeelden...

Er trekken nog steeds Duitse colonnes voorbij, ook stampvolle bussen. Op één wagen zagen we een grote tapijtrol. Omstreeks 4 uur heeft het weer zwaar gerommeld in de verte...

Vanmorgen fietsten heel veel burgers langs de marechausseekazerne van Warnsveld naar de Emmerikseweg. Zouden die moeten graven? Veel schoppen aan de fiets en een ‘Todt’...

Vannacht is er ontzaglijk veel gereden in oostelijke richting; ook vanmorgen weer. Veel Rode Kruiswagens, volgepropt met gewone rommel; ook vier kanonnen denderden voorbij...

De Nazi’s stelen koeien en varkens uit de wei en slachten ze langs de weg […]. Heel wat mooie paarden en zelfs wagentjes worden zomaar opgeëist, ze trekken hier in groten...

Toch zegt men, dat er nog verschillende treinen Holland ingaan, tenminste over de brug. Om 12 uur geweldig veel Nazi’s naar ‘t oosten. Vooral SS, het rijdt maar door! Bij...

Om half elf hoorden we bij Zelders aan de deur gepraat. Moeder naar voren om door ’t raampje te luisteren. Het bleek, dat twee jonge Duitsertjes aan ’t fietsen vorderen...

Vanmiddag waren er vliegtuigen boven de stad. Een Engelse jager is in de uiterwaarden tegenover de Bult van Ketjen terechtgekomen (& enkele dagenlang daar blijven...

Vlak na het luchtalarm denderden acht pantserwagens of kleine tanks door de straat. Er zaten 5 à 6 kerels op, die luchtafweer bedienden. Het waren pantserauto’s op...

Vannacht was er een reuze lawaai, schieten? afweer? bommen? Het blijkt, dat vliegtuigen hebben geschoten op een Duitse colonne, die op de Buitensingel stond waar men bij...

Over de tijdelijk in Zutphen wonende, nationaal bekende, verfilmde Walraven van Hall
Zie: ...

Omstreeks elf uur gisteravond passeerden hier heel wat fietsende Nazi’s, zelfs op bakfietsen. Velen reden op massieve of houten banden; sommigen zo op de velg. ‘t Was een...

Twaalf Moffen met ketels tussen zich in, gaan nu eten halen. Men zegt, dat ‘t Graffel voor hen moet koken.

Zojuist luchtalarm. Moeder en ik waren op de Bernhardlaan om een brief te posten en voor achten nog even een paar warme voeten te lopen, toen we vier vliegtuigen hoog naar...

Er rijdt niet veel vandaag. Wel in westelijke richting; men zegt naar Brabant. Zelders [buurman] beweert, dat de Amerikanen & Engelsen ons land binnenstromen....

Op straat wordt verteld dat Prins Berhard, die de leiding van de ondergrondse Verzetsbeweging in Nederland op zich genomen heeft, in België zijn hoofdkwartier heeft...

‘Dolle Dinsdag’. Ze (de Zutphense burgers) graven bij Steenderen en Baak. De burgemeester (NSB-er) is er steeds bij om toezicht te houden. Ook de zwarte jongens, die wij...

De Zutphense burgers graven in Baak en Steenderen. Burgemeester Tesebelt heeft zelf voor een groot deel de leiding. Hij tracht ‘t ene ogenblik lollig te zijn en dwingt op...

De krant meldt, dat de V1 weer actief geweest is boven Engeland. Berichten uit Den Haag laten ons weten, dat dit monster tegenwoordig afgeschoten wordt uit de duinen bij...

Vanmorgen vroeg Dicky al voor de deur om met Gé te helpen, de Iselaboten [Zutphense roeivereniging Isala] naar Almen te brengen. Ze zou over een uurtje terugkomen, maar we...

Zojuist een waarschuwing: de IJselbrug zal de lucht ingaan en eenieder zet deuren en ramen open. Ze zeggen, dat men een invasie verwacht. Op aandrang van Gé zijn we aan ‘t...

Vandaag hebben ze gegraven achter de Mars bij de gasfabriek & gaten gemaakt langs de Deventerweg [schuttersputjes].
Het zware geschut bij de IJsel is weg. Op de...

We hoorden ‘t gegier van een vallend vliegtuig en twee doffe bonzen van bommen of zo. We horen naderhand, dat ‘t gemunt geweest is op de afweer aan de IJsel. Nadien zijn...

Wij zijn de stad in geweest. De Markt zou vol Nijmeegse NSB-ers staan, maar er is niks te zien. Alleen vier luxeauto’s met hoge NSB-pieten, hun vrouwen en pakkage.
...

Het licht is nog steeds uit. We hebben de petroleumlamp en kaarsen opgezocht. Ook de kraan loopt niet meer, alleen in ‘t sousterrain. De pomp werkt natuurlijk electrisch....

Ik heb verder vrij goed gemafd, maar moeder sliep niet meer dan twee uren. Veel, nee massa’s auto’s, tanks, lawaaiig rupsbandenspul, benzine-tankauto’s, huifkarren met...

Hierbij ’t laatste nieuws uit deze contreien. Ze vliegen telkens nog weer. Nieuwe troepen zouden tussen Arnhem en Apeldoorn staan? Engelse krijgsgevangenen in de Hoven?...

Drill tijdens opleiding tot Landwacht. Met moeite kan je het lachen inhouden; is het niet dat je je realiseert dat je tegelijkertijd kijkt naar ‘het uitschot van de...

Merkwaardig is, dat men hoort, dat mensen in Zutphen er nog in geslaagd zijn om in telefonische verbinding te komen met Eindhoven (Maandagavond) en Maasbracht (...

Vooral aan het eind van de oorlog werden de Gealli-
eerden geconfronteerd met onverwachte, felle Dui-
tse tegenstand. Dit waren vaak jonge gehersenspoel-...

Momenteel staat er een gekke, afgekoppelde wagen met een kanon er bovenop (donkergrijs, vierkant) voor onze deur, wachtend op een tractor. Vannacht is er langs de...

Ze rijden veel, o.a. troepen, ook fietsend. Hoofdzakelijk oostwaarts nu. Naar de stad veel Rode Kruis & ook weer die acht luchtafweerpantsers. Gisteren en vandaag...

Door de nazi's als als vergelding in brand gestoken boerderij..

De hele middag hebben ze erg gevlogen; onzichtbaar achter de dunne bewolking. Om vijf uur vloog er een aantal laag over; ze doken en schoten geweldig in de richting ...

Seiss-Inquart moet vannacht in Zutphen geslapen hebben in het beruchte huis van Duppe [J.B.C.J. Duppen, Deventerweg 54].

Onze NSB-burgemeester heeft de secretarie vanmorgen laten weten, dat hij van de trap is gevallen en niet kan komen.
Er zitten nu vier [NSB-?] burgemeesters […] in de...

Controle op de Eefder brug
Het verhaal gaat, dat er op de Eefder brug contrôle was van de Landwacht. Ze hielden een auto met hoge Duitse officieren aan, de  papieren...

Dit waren enkele van de vele (Joods) Poolse helden in Warschau. Stalin gebruikte Hitler om af te komen van hen (intelligentia, etc.) die ook voor hem, na de oorlog,...

Zojuist kwam er bij onze Duitse buurvrouw [A.J.K.K. Götzen, Warnsveldseweg 37] een hoge Duitser. Ze moet weg, anders wordt ze zo meegenomen.

Om zeven uur kwam er...

De berichten zijn slecht: ze hebben Nijmegen en Arnhem helemaal niet [..]. Er wordt geweldig gevochten en in Nijmegen moet een pantserslag woeden. Ze vrezen zelfs de brug...

Mensen, die met behulp van een met fietsdynamo’s opgeladen accu naar de radio luisteren zeggen dat Nijmegen als een fakkel brandt, maar dat de Waalbrug in Engelse handen...

Gisteravond in de verte kanongebulder en vannacht heeft moeder het aan één stuk door gehoord. Bij de brug is de prikkeldraadversperring minder ingewikkeld geworden en er...

Vandaag lijkt het kanongebulder veel dichterbij. Of komt het van de regen?
De Nazi’s halen overal de fabrieken leeg. In Vaassen b.v. de ijzerfabriek, waar ze drie...

In Velp werden de gistfabrieken leeggehaald. Er gaan ook geregeld grote vrachtauto’s voorbij met gestolen machinerieën en textielgoederen: rollen stof, laken enzovoort....

Scherpenzeel, Lunteren en Woudenberg zouden ook al in Engelse handen zijn, maar gisteren is Clara Eggink (dichter Bloems vrouw) [J.C. Bloem, bekend nationaal dichter en...

Joop Hiettink [J. Hietbrink, kantoorbediende, Warnsveldseweg 39] kwam zonet met een spannend Wildwestverhaal aandragen:

Smeenk (een Landwacht met een rood Oostfront...

De sluizen in Eefde zouden door de ondergrondse onklaar gemaakt zijn, evenals de spoorlijn tussen Harfsen en Almen.
Vanmiddag gingen er weer erg veel vliegtuigen...

Op 23 september wordt de groep gevangenen in een Duitse vrachtwagen afgevoerd langs de IJssel. In Brummen, ter hoogte van het postkantoor, moet de truck in een bocht...

In Eefde was onvoldoende gehoor gegeven aan de oproep tot graven; er was sabotage gepleegd aan de sluizen en de Almense spoorlijn en de burgemeester was ondergedoken. Uit...

Melk en brood wordt niet meer bezorgd. Om drie uur zou de kolenvoorraad van de Leeszaal voor vordering getaxeerd worden. We hebben met man en macht gesleept om een...

Vandaag helemaal geen nieuws. Ook de kanonnen houden zich even stil. Vanmorgen patrouilleerden vliegtuigen. De laatste berichten zijn, dat Arnhem geheel ontruimd moet...

Er zijn vandaag weer veel meer aan het graven getogen. Vanmiddag vliegtuigen; wel 600, prachtige zilvervisjes. Men zegt, dat er ook zweefvliegtuigen bij Rhenen zijn...

Nadat we om half drie brood gegeten hebben, ben ik met Gé en het andere Leeszaalpersoneel naar de Deventerweg getogen om te helpen.
We belandden bij notaris Vaags [B...

Op het Station is de 1e maal al een boom gevallen en het heeft flink staan branden. Rechts van het hoofdgebouw. Op het emplacement en Station is het een grote ravage en de...

Omstreeks half tien opnieuw geweldig schieten en bommen. Ze zeiden dat het afweer was, maar ‘ze’ hadden het dit keer mis, want de vliegtuigen gingen weg en het geplof werd...

Thuis was de voorkamer bovenruit gesneuveld. Het was een reuze rommel en stofboel; de gordijnen stuk en glassplinters tot in de achterkamer. Wij waren gelukkig allemaal in...

‘Boenk, boenk-knetteretteret-tettet-boenk-boenk-ran-kang-boeng-boeng-knetter-etet-fuuuuuuut-boenk-kets-fuuuuuut-boenk’. En steeds maar met een ondergrond van een hels...

Het eten is niet gaar gekomen & we dronken koude koffie. Zo nu en dan ploft er nog wat. Bij de (Duitse) buren [nr. 33] zijn alle glazen aan de achterzijde stuk. De...

Wij dan op straat, dan in de kelder, dan in huis. We gooiden alle ramen open en woeien gewoon weg van de luchtdruk [..]. In de gang moesten we de jassen aan hebben en de...

Zojuist komt Syka thuis van Koloniën. Het gebouw is bijkans in elkaar gestort. Zij kreeg een balk op de neus, die ernstig gehavend werd. De volgende dag stortten alle...

De meeste granaten zijn over de stad heengevlogen, dankzij ‘t feit, dat ze rechtop in de wagons stonden [..]. Hadden ze platgelegen, dan had het er voor Zutphen nog veel...

Heel veel huizen waaronder vrijwel alle van de Deventerweg en de Coehoornsingel bij de Buitensoos zijn onbewoonbaar en gevaarlijk verklaard […].

Er staan nog 12...

‘s Nachts is er steeds veel gevlieg en geschiet, erg onrustig. Ook 2 x 8 stuks tanks richting Westen en paardenvolk ± 50 wagens. Ook steeds overdag veel gevlieg.

...

Vanmorgen vroeg weer zoiets als munitievervoer ontploffingen, in de buurt van Eefde en Gorssel, veel rook. Ze zeggen schip of trein bij ‘t [Twente] kanaal. Bij Angelo bij...

Vanmorgen de hele tijd telkens vliegtuigen schietend + afweer. Oma wel 8 x in de kelder. Ze zeggen: gemunt op locomotieven, seinhuizen, enz. Vanmiddag ook nog weer tot ± 4...

Zojuist zag Moeder weer 2 dichte vrachtauto’s met Tommies. Even later veel kijkende mensen en het bleek, dat de auto’s voor Karmicheld [H en J. Karmichelt, De Hoven] stil...

Eindelijk goed geslapen
Gisteren en vandaag is het idioot rustig op straat en in de lucht. Geen enkele vliegmachine, onwennig. En toch is er geen zware bewolking. Er...

Personeel moest Vrijdag, naast het bureau v. d. Voedselvoorziening, dat in het gebouw van de G.O.Z. tegenover de kazerne zat, wel 16 x in de schuilkelder en dus gelastten...

De Voedseltoestand in de grote Hollandse steden wordt ernstig en wanneer de Bevrijding nog lang op zich laat wachten, zal de honger er heel wat slachtoffers gaan eisen....

Vandaag een stel fietsende Moffen op allerlei fietsen naar het Oosten. Onder ‘t eten weer; een geschreeuw naar onze kant en daar werden vlak voor ons huis een paar jongens...

Mooi weer, dus vliegtuigen. Om 9 uur Oma van de badkamer gehaald naar de kelder vanwege geschiet. Toen gelukkig de hele dag niet meer dichtbij, wel steeds in ‘t Zuiden....

Er staat aangeplakt: we krijgen eieren op de bon. De bom op de electriciteits centrale in Hengelo vernielde weinig in zoverre, dat ‘t in 1 dag hersteld was. De Nazi’s en ‘...

Na die eerste schieterij, de 28ste, waren er al een paar gewonden binnengebracht en de doktoren waren een been aan ’t amputeren (van een Mof onder narcose) toen die...

Het uitpakken van een kar vol inmaakflessen ging met ketting-systeem, waarvoor we iedereen van de straat oppikten. Ook de volgende dagen Ma. Di en Woe. zijn we steeds...

Ze was er nog geen 10 min of de eerste bommen zoefden en floten over ons heen. Wij holderdebolder de kelder in, waar we ½ uur het ¼ uur durende bombardement afwachten....

Je zou zeggen straks gaat de hele stad eraan met die wind! Ik had nog nooit een brand gezien maar het werkt hartbeklemmend en adem stokkend en je loopt met gebalde vuisten...

Voorbij Degenaar keken we achterom en zagen, dat diens hele achterhuis was weggeslagen. Alleen de winkel stond nog en de bewoners liepen vertwijfeld heen en weer met wat...

De Leeszaal lui waren al weg, dus toog ik alleen verder. Langs de kerk naar de Langehofstraat. Achter in de Bakkerstraat zag je een grote rookkolom, door de vlammen...

Door het bombardement kwamen 73 burgers [zie Stolpersteine !] om het leven en raakten acht vermist.

De IJsselbrug, het spoorwegemplacement,...

Zaterdagmiddag toen ik de stad in was om o.a. bij Degenaar [M.W. Degenaar, kruidenier, Marspoortstraat 16] boodschappen gedaan had, (per fiets) zag ik op de Nieuwstad een...

De nacht van 14 op 15 was zeer roerig. Heel veel vliegtuigen. Iedereen had slecht geslapen en akelig gedroomd. De volgende morgen (Zondag 15e) zijn we om 7 uur weer...

Er waren al vliegtuigen en toen we bij de toren omkeken, zagen we alle mensen, ook de brandweer, komen aanhollen uit angst voor de vliegtuigen in de heldere lucht.
...

Toch bleek enige dagen later bij het ruimen, dat in de kelder van het huis [Degenaar] erachter in inderdaad 2 lijken waren. Degenaar heeft ook nog heel wat goede kleren e....

Allemaal erg zwaar en minder leuk. In hoeverre je dan van leuk kan spreken in de verminkte huizen vol puin, glas, stof, gruis, en van in de buurt van die bom in de tuinen...

Het Stationsplein is ook even vreeslijk, 6 bommen. Eén midden op Manus. Overal diepe kraters, alles even kleurloos en de blik op de stad ontzettend. Onherkenbaar. [..] Tot...

En steeds hoorde je nare verhalen. Hier klopten ze nog naar 2 meisjes, levend, na een hele nacht onder uit het puin gevist, daar een hele jonge baby levend eruit, ouders...

Oh, die uitwerking! Zoveel mensen weg. De zoon van Schut’s vrouw en kind - dood [A.J.E. Schut, expediteur, Waterstraat 45?]. De familie van Richard Maatsma, die in...

De Broederkerk ziet er ook vreeslijk uit, geheel glas en dak stuk, maar hij staat nog even als het gymlokaalzaal.
Maar de overkant is hopeloos. Ook brand. Daar en in...

Het is een reuze karwei, om alle kleren te sorteren en iets op maat te leggen. Toen we zo’n reuze grote hoop van Gé kregen (ze had het zelf gauw gebracht met de...

De volgende dag algemene begrafenis. Zeer druk langs de weg, al mocht alleen de familie op ’t kerkhof [Algemene Begraafplaats].
Er kwamen karren vol bloemen langs....

Van Gennep af naar Goch (over de Maas) en via Calcar en Rees (over de Rijn) om ‘t Rijkswoud heen, waar gevochten werd, naar Genderingen, waar ze voor ‘t eerst weer goed...

Gisteren (Zaterdag) was het weer doodeng om dezelfde tijd: Een gegier van duikende vliegtuigen, afweer en bommen. In de Hoven bleek later, 5 gewonden.
De vorige week...

En dan te denken, dat er ook nog heel veel Moffen gesneuveld zijn o.a. bij Reesink en op de IJselkade, en b.v. in die brillenwinkel op de Rozengracht [G. Dikken, opticien...

Van tevoren had de bekkenslager weer omgeroepen, dat alle vervoersmiddelen welkom waren. Dit had het gevolg, dat alles aanwezig was: fietsen, karren, karretjes,...

Zodoende kwam ik in aanraking met Mej. v. Kaijk [mej. E.H. van Kaak, Berkelkade 18?], Mej. v.d. Linde en Mej. Koch [mej. J. Koch, telefoniste, Tademastraat 6?], die de...

Alle helpers(-sters) hadden Rode Kruisbanden om. Karren vol geladen met oude vrouwen en Moeders met kinderen. Sommige babies 3 week oud [..] en de Moeders mee, gezinnen...

Woe., Do., Vrij., en Zaterdag, was het helder. Soms betrok het ‘s middags en dan was plots ieder weer beter te spreken. Vooral wij, die dicht bij de brug waren telkens....

Diezelfde dag hoorden we ook dat Gennep bevrijd was evenals IJzendijke. Verder vertelden ze, dat het Baakse houten brugje geramd is door de tanks, zodat het zware verkeer...

Woensdagavond kwam het alarmerende bericht dat er de volgende morgen 1.300 vluchtelingen [..] uit Limburg zouden komen. Ze zouden 50 dagen onder weg zijn en er vreeslijk...

Hieronder een brief van een kennis die in Arnhem bij de telefoondienst werkte:

Arnhem & Ede, 20 october 1944

Beste Oom Piet en Tante Griet,

Jullie...

12 Britse Spitfires (401 sqdn/126 Wing) vielen 8 x 500 lbs en 6 x 250 lbs met 0.25 sec vertraging een spoorwegkruising ter hoogte van coördinaat E.935949 aan. Een...

Acht Britse Typhoons vielen het spoor bij Zutphen aan. Vier Britse Spitfires (442 sqdn/126 Wing) vielen de spoor)brug aan bij Zutphen op coördinaat E.9495 waarbij 4 x 500...

Britse jachtbommenwerpers vielen spoorwegdoelen
aan bij Zutphen. (Bron: Armaex)

Geallieerde jachtbommenwerpers vielen vijandelijke troepenbewegingen aan o.a. bij Zutphen. (Bron: Armaex)

36 [!] Britse Mitchell bommenwerpers vielen de sluizen bij Zutphen aan. (Bron: Armaex)

8 Britse Typhoons (198 sqdn/123 Wing) vielen o.a. een trein aan ter hoogte van coördinaat E.9393. (Bron: Armaex)

Zes Geallieerde jachtbommenwerpers vielen het spoorwegemplacement van Zutphen aan waarbij 0,9 ton brisant werd afgeworpen.(Bron: Armaex)

Een V1 werd neergeschoten door een Brits jachtvliegtuig. en stortte neer bij Zutphen. (Bron: Armaex)

11 Britse Spitfires (317 sqdn/131 Wing) vielen met 7 x 500 lbs en 14 x 250 lbs het spoor aan bij coördinaat
E.9394. Alle afgeworpen bommen kwamen naast het spoor...

8 Britse Typhoons (164 sqdn/121 Wing) vielen het spoor ter hoogte van coördinaat E.9395 aan waarbij het spoor door een voltreffer werd geraakt. (Bron: Armaex)

12 Spitfires (332 sqdn/132 Wing) vielen o.a. treinwagons aan ter hoogte van coördinaat E.9394. (Bron: Armaex)

De [Organisation] Todt is zoo langzamerhand zoowat gepiept. Er is wat in de auto’s geladen. Van de Bernhardlaan zijn ze verdwenen en de radio’s zijn door de bewoners al...

Brief van Th.A. Melchior

‘Lief van U -de Zutphense familie!- om mij nog een
pakje te sturen doch helaas hebben we het nooit
ontvangen....

Britse bommenwerpers voerden aanvallen uit op vijandelijke transporten bij o.a. Zutphen. (Bron: Armaex)

Een Britse Typhoon jachtbommenwerper van 193 squadron stortte neer bij Zutphen. (Bron: Armaex)

Er moet vandaag groot alarm zijn geweest. De meesten soldaten zijn naar ‘t front, wordt verteld en gister gingen alle poepenmeiden uit de Albert Cuypstraat en...

Vader zou met die kapper [bomen] kappen en er was geen voerman te krijgen. Toen ‘t eindelijk wezen zou, bleek het de [bomen]kapper, dat ‘t bosch door de Organisation Todt...

Die arme Geertsma [N. Geertsma, handelsreiziger, Beukerstraat 62] moest zich 15 Maart bij de Todt melden en ging op zijn gemaakte fiets (nieuwe binnen en buitenband er op...

Nu is Vader gisteren 6 uur met een handkar met Kardijk (J. Kardijk, telegrafist bij de Spoorwegen, Warnsveldseweg 31) op stap gegaan naar ‘t midden ongeveer bij boerderij...

Er komen nog steeds menschen over de brug met eterij. Hoe ze ‘t leveren? ‘k Ben zoopas naar de bakker geweest en gevraagd om weer Weermachtsbonnen te ruilen, maar ze...

Om half 2 waren ze er weer met de 1ste lading. Ze konden het samen haast niet door de zandwegen krijgen en moesten wel 14 boompjes weer afladen. Na 1 uur schaft gingen ze...

Ja, mijn verjaardag begon ‘s morgens 5 uur ingeluid te worden door de V1, die we al zoowat vergeten waren. Weer zoo’n 8 à 10-tal achterelkaar, waarvan eén bij de...

‘s Morgens juist voor Vader opstappen zou, kwamen de V1’s weer. Zoo’n heel ritsje weer. De 5de was plotseling stil [..] en meteen werd ik in mijn bed opgelicht. Gé sprong...

Mevr. Dell kwam ‘s middags en ook de oudelui Zelders (met 2 pakjes theesurrogaat) en Tante Lies met koffie (met 3 pond havermout). Oom Pe had het te druk. De Bloms [T....

Britse middelzware bommenwerpers vielen transportdoelen aan bij o.a. Zutphen. (Bron: Armaex)

Nu, hè hè, ‘t was niet leuk meer. Daar ging ‘t luchtalarm en daar waren een massa vliegtuigen, ‘t afweer kwam van alle kanten op ze aan. Een geknetter, maar rustig vlogen...

Britse jachtbommenwerpers vielen spoorlijnen aan in diverse gebieden waaronder Zutphen. Zes Britse Typhoons (137 sqdn/124 Wing) vielen met 3’ raketten met gevechtskop 60...

Berlijn 33 nachten achtereen gebombardeerd!
De operatie werd gesteund door een massale luchtvloot, die, naar the man in the street zegt, meer dan 10.000...

‘t Is een emotievolle dag deze lentedag. Na ‘t eten ga ik naar de gaarkeuken en hoor daar, dat de vader van ‘t Gele gevaar, de agent Bouma (J. Bouma, agent, Buitensingel...

[Graag foto over hele pagina]

Achter de Hoven werden 22 bommen gegooid, die op de wegen & de spoorlijn gemunt waren. Dan bij de kazerne op de Louisesingel een en een op het nieuwe kerkhof, hier aan...

‘t Is hier dagenlang erg roerig in de lucht & ’t kanongebulder soms heviger en dichterbij. Woensdag trof Vader het, toen hij van den boer in Harfsen kwam. Hij was...

Door ‘t raampje van de voordeur gegluurd. Daar begint het weer. Oeii. Eén bommenwerper was ‘t op gemunt. Nou, verder! Gegluurd en daar hoorde ik glas rinkelen en kwam tot...

Later hoorden we, dat de bommen vooral voor het afweergeschut bestemd geweest waren. Het grote, dat op ‘t Helbergen aan de IJsel stond werd precies geraakt. Ook op de...

Het is nu tien uur ['s avonds]. Zojuist zagen we tien lichtkogels hangen boven de uiterwaarden en later kwamen er nog evenveel bij achter de Watertoren. Wat rinkelden de...

‘k Moet de stad nog in, naar ‘t postkantoor, en de bakker, maar voel me wat licht in ‘t hoofd, ondanks het glaasje wijn. Weet je wat het vannacht geweest is? Er gingen 2...

7 uur in bed. Wat een nacht van gerij van oorlogstuig naar de Heimat! Wat een vliegerij boven de weg! In de maneschijn zag ik een vliegtuig precies Oost-West - Oost de weg...

Heeft Feldmarschall Albert Kesselring (midden) zich overgegeven in Italië?

Gisteravond ging Gé een wandeling maken met een vriendin. In die tussentijd vielen er vier bommen. Ik was bij kennissen en iedereen holde naar de kelder. ‘t Leek alsof ze...

Ik zal de kleren maar weer in de kelder hangen. Wat is goed en wat niet?
Een man uit Doetinchem vertelde vanmorgen dat Wehl al beschoten wordt, maar dat de...

Er zijn daar trouwens op de Binnenweg bij kasteel ‘De Voorst’ al bommen gevallen. Er is daar nu veel afval van stukgeslagen bomen.

Vader en Kardijk willen er met...

Maandagmiddag drie uur. De mannen zijn teruggekomen met een eikenboom. Ze mochten hem niet zagen, maar hebben hem den boswachter voor vijf gulden afgepingeld.

In...

Ze [vader en Kardijk] waren juist vanmorgen weer thuis of daar kwamen 4 bommen in die buurt [Bos 't Velde] terecht. Het afweer was daar ook even in actie geweest. Vader...

8 Britse Typhoons (193 sqdn/146 Wing) vielen met 500 lbs vliegtuigbommen spoorwegen aan waarbij 3 voltreffers op het spoor ter hoogte van coördinaat E.9293 werden...

Dwangarbeiders keren terug
Veel doodmoeie (Nederlandse) arbeiders uit Duitsland komen langs. De bakkerie geeft ieder van die mannen, zonder bon, een ¼ broodje. Ze...

Vanmorgen vroeg hoorden we, dat er een V1 in vlammen stond en nog over Warnsveld scheerde en viel op ’t pleintje bij de Molen. 11 dooden en nog 2 vermisten. ‘t Ding is...

Jagers schieten op FLAK bij [Huize] ‘de Voorst’
Er wordt verteld, dat ze toch eerst Nederland zullen bevrijden. Daar zie ik toch tegen op. Die 3 bruggen zitten ons...

Een Britse Typhoon jachtbommenwerper (247 squadron) stortte neer bij Brummen. Britse Spitfire jachtbommenwerpers (322 squadron) vlogen een gewapende verkenning in het...

28 maart 1945 (Bron: Armaex)
8 Britse Typhoons (193 sqdn/146 Wing) vielen met 500 lbs vliegtuigbommen spoorwegen aan waarbij 3 voltreffers op het spoor ter hoogte...

De vliegtuigbommen, die liggen nog voor een deel op de bruggen. Ook dingen als groote zwarte suiker brooden. De helft zit nu in gaten onder het bruggendek en daar gaat het...

Zie Film https://youtu.be/fy3NVwcDD5g

Verleden Zondag was al ‘t verkeer over de IJselbrug gestaakt en geen mensch mocht op de IJselkade komen. Ze dachten dat de parachutisten hier zouden landen.

Groeten van mevr. Wassenaar
Vanmiddag naar distributie en naar Mevr. Wassenaar [echtgenote van T. Wassenaar, dir. Coöp. Zuivelverkoopver. Gelderland, van de...

Canadese verkeersborden in de Achterhoek. Rechterbord met ;This Is Holland Remember, (dus niet Duitsland)?

Trommelvuur van dichtbij
Een slechte nacht gehad. Ten eerste de V1! Vannacht 4 keer stilte, licht en ontploffingen evenals gistermiddag. Dan, geweldig veel zwaar...

Canadezen in de Achterhoek
Er wordt bericht, dat de Canadezen Woensdag de Achterhoek binnengevallen zijn. Dinxperlo, Netterden en Mechelen zijn gevallen. De...

Een Britse Spitfire stortte neer ten westen van Zutphen.

Ra, ra, oh ja, op de IJselkade liggen 11 dooden, aan elkaar geketend, doodgeschoten en met de beenen in de IJsel gegooid. ‘t Zijn mannen uit de gevangenis, als voorbeeld...

Op 2 april 1945 werd Hummelo bevrijd Zie Film (18 min.) Overwinning in Nederland (1945) - YouTube

Toch, in tegenstelling met Zaterdagnacht, toen we op de grond sliepen in de achterkamer en Gé op de divan, gingen we weer boven slapen. De vensters op een kier, maar dat...

‘t Kanongebulder komt nader uit ’t Zuiden. ‘t Water afgesloten, maar toch om 12 uur een uur gas. Gauw wat aardappelen op gebakken, (De [gaar]keuken komt niet!) en een...

Daar gaat, na een geweldige ontploffing, de brug van de Kapperallee, bij de sluizen eruit! Daar steeg een geweldige rookkolom omhoog. De Todt is nu weg!

De helft van alle 40 tot 50 miljoen doden in WWII waren burgers. Hier liggen bijv. de door een bombardement gedode Nijmegenaren.

Langs de weg langs onze huizen staan wel een 20-tal fietsen van Moffen die patrouilleren. We moesten 5 uur binnen zijn, maar niemand wist het. Nu is er gewaarschuwd. In...

Hitlerjugend op de fiets -als geheim wapen- onderweg in Frankfurt, met aan hun stuur de beruchte Panzerfaust, waarmee ze de Geallieerde tanks te lijf gingen.

2de Paaschdag. Zittende in de kelder om 4 uur schrijf ik dit. Zaterdagmiddag om 1 uur, nadat het huis keurig voor de Paasch in orde was, kwamen de sensatieberichten over...

Vanmorgen om 7 uur hoorde ik iemand op straat zeggen, dat de tramwagen voor de versperring bij de Kazerne geschoven was. ‘t Verkeer dus uit Warnsveld gestremd.

Kardijk [J. Kardijk, telegrafist Spoorwegen, Warnsveldseweg 31] en de vrouw hadden samen daar op de trap gezeten. Ieder had ‘t koud gehad, maar wij warm.  Hadden evenwel...

Van alle kanten leken ze te komen. Wat een klappen en gerinkel. 
Boven alles open, tot de warande deuren en keukendeur op een kier; voor ’t eventueele opblazen van...

‘k Ben er half suf van en zal wat gaan slapen. ‘t Is vannacht niks geworden. ‘t Is nu 3 uur ['s middags]. Steeds maar die 10 soldaten, die als gekken langs de straaten...

Tegen 5 uur ['s middags] bedaarde ‘t wat en Vader kroop weer op de divan. ‘t Werd stil, maar ik kon van de pijn in mijn rug niet meer in bed blijven en loerde uit de...

Daar is Riekje (van Bonzel) door ‘t oog van een naald gekropen. De van Bonzels lagen met hun drieën de heele winter al voor de V1’s in de achterkamer. Met zoo’n slag...

Daar hoor ik er weer één. Paf. Fuuut, Boem !!! De Geallieerden zitten achter Groot Graffel.
We hooren niks uit Warnsveld, maar ook op andere plaatsen. De granaten...

Voortdurend hevig schieten, maar nooit was de klap hevig genoeg voor de brug. Eindelijk na meer dan een uur wachten, een vreeslijke klap. Maar ‘t was de brug niet, wel...

Op straat is geen kip, zelfs geen Mof te zien. En alle menschen zitten in de kelder of kijken eens om ‘t hoekje van de deur en dan begint ‘t weer te schieten.

Dat...

‘t Is erg stil op straat, om 9 uur, toen we in de donkere kelder wakker werden. Ondanks veel kanongebulder en fluitende granaten, lekker geslapen. Bij van Bonzel zaten ze...

‘k Maakte de kachel aan en de kamer netjes en daar kwam Tuyt [A.J. Tuijt, Berkelsingel 60], dat de [Warnsveldseweg] brug de lucht in ging. De dichtstbijzijnde bewoners...

Om 11 uur vliegtuigen en een gerikketik. Wat zijn we gelukkig met onze kelder [..]. Later weer een klap, maar ik wil haast niet gelooven, dat het de Julianabrug is, maar...

Weinig geslapen, tenminste ik. De voordeur stond op een kier en ook de andere deuren open. De schildwachten drentelen op en neer bij de telefoondraad.

‘s Avonds nog...

‘k Heb nu Vader in bed voor dutje, als ‘t wat wordt. De [Warnsveldseweg] brug, daar zitten we voor te knijpen. Als de Tommies komen gaat de brug, zei de Mof. Toen hij ‘...

‘t Is nu half 12 en weer even stilte. ‘t Gebulder komt nu van ‘t Z.O. en Z.W. van ons. Bij Kardijk zijn 2 leggende kippen gedood. Door de granatenscherven van vanmorgen?...

Nieuws van de Geallieerden zegt: ‘In Zutphen wordt verwoed gevochten.’ Ja, maar nog geen straatgevechten of ‘t moest gister bij Eefde geweest zijn.

Het blafding...

We zitten nu met ons drieën bij de lamp in de voorste kelder. Vader op de trap en Gé en ik op bed op de grond. Ik kan mijn gedachten niet goed neerschrijven. Mijn hart...

Al gauw was de ontzetting zoo groot, dat Gé en ik elk een kussen, bij elke gier voor onze gezichten hielden [..]. Doodmoe op ’t laatst, en ik moest steeds de vingers in...

Om kwart over 6 een knal en dat moest onze [Warnsveldseweg] brug zijn. Vader was niet te houden, maar met veel smeeken wachtte hij toch de scherven af.
De schade en...

We gingen ons wat kleeden door 2 paar mantels aan te trekken (uitkleeden deden we ook al in geen 5 dagen [..]) en ik stond echt primitief voor iedereen boterhammetje te...

Toch kunnen we voor alles nog komen te staan. Opeens stond de kelder vol smook. ‘t Bleek dat ‘t huis van Hartskerel [B. Hartskeerl, winkelier, Prins Bernhardlaan 243] in...

Doodmoe
Nu is het half 2 uur en wordt het in het Deventerwegkwartier kalm, op een enkele rikketik na. We veronderstellen dat zij nu bevrijd zijn, en het onze beurt...

‘t Werd onwijs stil. We waren dat niet gewend. ‘t Was moeilijk Vader in huis te houden. Maar ik smeekte het hem, en zei, dat Oom Wim van de wasscherij [Lenderink, achter...

Midden in de nacht trapten ze de deuren in, als de menschen niet gauw genoeg uit de kelders kwamen om open te doen, en droegen mitrailleurs naar binnen en dan maar...

Gé ging naar Warnsveld, omdat oom Pe van geen kwaad bewust, door alles heen gefietst was om eens te zien hoe we ‘t er afgebracht hadden [..]. Zij hadden ook met 7 man in...

De Moffen leken weg te zijn. Dus aan ‘t werk. Wat gegeten (ons laatste stukje brood) en daar om 10 uur een klap. Daar bliezen de Moffen de Watertoren op.

Een...

Ik schreeuwde het [neergeschoten jongeman bij Lenderink] door naar de buren en zoo hoopten we, dat de boodschap over kwam, maar er verscheen geen hulp.
Toen...

In de tuin van onze buurman zijn 6 kraters en in de onze 3. Vlak voor de trap van de andere buur ook één. Dan weer een huis verder, een door ‘t dak, en ga zoo...

Ze haalde mij over mee te gaan. Er liepen weer zoo velen op straat. Ik liet me overhalen, en we waren nog niet van de stoep af, of de Mof schoot weer. In een wip zaten we...

Ik was maar bang, dat er nog een 2de explosie zou komen, net als bij onze brug, maar nee. ‘t Werk begon in alle stilte.

Vader zag een paar flinke takken liggen bij...

Daar begon weer het granaatvuur op de Watertoren. In de kelder weer ons eten opgepeuzeld. Stilte!

Toen opeens geroep op straat en Gé hoorde vreemde woorden. Ze...

Om 3 uur vannacht begon de brand, die de vorige middag 4 uur begon, te dooven, na 12 woningen in asch gelegd te hebben. ‘t Was een vreeslijk gezicht!

Toen begon...

Die nacht voor ‘t laatst in de kelder geslapen, om de volgende dag met frissche moed, al was het sabbat, de boel [op] te ruimen. Te beginnen met ramen er weer inzetten en...

‘t Huis van Lenderink was verlaten. ‘t Werd een drukte achter het huis. Tonnetjes bier en ander spullen uit de Todt huizen op de hoek weggehaald. Niet veel byzonders...

En de Mof ging maar door met vuren. Een scherpschutter hoor! We wachtten af en heel voorzichtig werd later de gewonde onder dekking van ‘t kippenhok van Kardijk achter...

Vader en Gé vielen steeds weer in slaap, om met de voltreffers in de nabijheid weer wakker te worden, en te brommen of te zuchten net als een kraamvrouw tusschen de weeën...

De Moffen verscholen zich achter de opgeblazen barricade van de [Warnsveldseweg-]brug, en in de Watertoren en bij Lenderink. Onze huizen zaten er middenin. Hoeveel kogels...

De Moffen gingen hevig te keer en bij het terugtrekken, of elkaar aflossen, waren ze lollig van de schnaps]. ‘t Was een griezel.

Opeens zagen we, voor zijn leven, een Mof, achter bij Lenderink, loopen en bij de Watertoren verdwijnen. Dus er zat er nog één! En ja, de Canadeezen zochten met hun drieën...

Ook in de buitenwijken van de stad is hevig gevochten; de Nazi’s verdedigden elk gat waarin zij gekropen waren fanatiek en moesten er met vlammenwerpers weer uit gebrand...